İçindekiler
Mobbing nedir, işyerinde bir çalışanın sistematik şekilde psikolojik baskıya, yıldırmaya, aşağılanmaya veya dışlanmaya maruz bırakılmasıdır.
Türk hukukunda doğrudan “mobbing” kelimesi geçmese de;
4857 sayılı İş Kanunu, TBK, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve Yargıtay içtihatlarıyla mobbing hukuken korunur hale gelmiştir.
Mobbinge uğrayan işçi, aşağıdaki haklara sahiptir:
- İş sözleşmesini haklı nedenle feshetme
- Kıdem tazminatı alma
- Manevi tazminat davası açma
- Maddi tazminat talep etme
- İşverenin sorumluluğu nedeniyle dava / şikâyet hakkı
MOBBİNG NEDİR
1. MOBBİNGİN YASAL TANIMI (YARGITAY REFERANSLI)
Yargıtay; mobbingi şu şekilde tanımlar:
“Bir işçinin sistematik ve kasıtlı biçimde yıldırma, dışlama, küçük düşürme veya psikolojik baskıya maruz bırakılmasıdır.”
Bu eylemler en az 3–6 aylık bir süreç içinde devam ediyorsa Yargıtay mobbing kabul eder.
Mobbing uygulayanlar kim olabilir?
- İşveren
- Amir / yönetici
- Çalışma arkadaşları
- Astlar (nadir görülür, ama mümkündür)
İşveren, mobbinge doğrudan katılmasa bile çalışanını korumak zorunda olduğu için hukuki olarak sorumlu tutulur.
2. MOBBİNGİN EN SIK GÖRÜLEN 12 BELİRTİSİ
Türkiye’de çalışanların %37’si iş hayatının bir bölümünde mobbinge maruz kalmıştır.
En yaygın davranışlar:
✔ 1. Sürekli bağırma, azarlama
✔ 2. Aşağılama, küçültücü sözler
✔ 3. Yetkilerin elinden alınması
✔ 4. İş yükünün gereksiz yere artırılması
✔ 5. İşçinin yok sayılması
✔ 6. Sürekli hatalı gösterme veya suçlama
✔ 7. Toplantılarda küçük düşürme
✔ 8. E-posta ve mesajlarda aşağılayıcı dil
✔ 9. Başka çalışanlara iyi davranılırken hedef alınan kişiye kötü davranılması
✔ 10. Sürekli performans baskısı
✔ 11. Yersiz disiplin cezaları
✔ 12. Sosyal izolasyon – selam vermeme, bilgi paylaşmama Bu davranışların sistematik ve kasıtlı olması gerekir.
Tek seferlik tartışma “mobbing” değildir
3. MOBBİNGİN HUKUKİ SONUÇLARI
Mobbinge uğrayan işçi aşağıdaki haklara sahiptir:
3.1. KIDEM TAZMİNATI HAKKI
Mobbing, haklı nedenle fesih sebebidir.
Bu durumda işçi:
- İşten ayrılır
- Kıdem tazminatını tam alır
- İhbar tazminatı ödemez
3.2. MANEVİ TAZMİNAT HAKKI
Mobbing kişilik haklarını zedelediği için işçi manevi tazminat talep edebilir.
3.3. MADDİ TAZMİNAT HAKKI
İşçinin psikolojik tedavi giderleri, ilaç masrafları gibi zararlar da talep edilebilir.
3.4. FAZLA MESAİ, İHBAR, UBGT, İZİN ÜCRETLERİ
Mobbinge uğrayan işçinin diğer işçilik alacakları saklıdır.
- Fazla mesai → https://esyhukuk.com/fazla-mesai-haklari/
- İhbar tazminatı → https://esyhukuk.com/tazminat-hesaplama-sureci/
4. MOBBİNGİ İSPATLAYAN EN GÜÇLÜ DELİLLER
Mobbing çoğu zaman kapalı kapılar ardında yaşandığı için ispat çok önemlidir.
En güçlü deliller:
✔ 1. WhatsApp – Mail – SMS yazışmaları
✔ 2. Kamera kayıtları
✔ 3. Ses kayıtları (hayati tehlike / delil elde etme zorunluluğu varsa)
✔ 4. İş arkadaşlarının tanıklığı
✔ 5. Performans düşürme amaçlı yazışmalar
✔ 6. Vardiya / görev değişiklikleri
✔ 7. Gereksiz disiplin cezaları
✔ 8. Sağlık raporları (psikolojik baskıyı gösterir)
Yargıtay 22. HD:
“İşçi, mobbingin varlığını somut delillerle ispatlamak zorundadır.”
5. MOBBİNG UĞRAYAN İŞÇİNİN İZLEMESİ GEREKEN YOL HARİTASI
Mobbing yaşıyorsanız şu adımları izleyin:
✔ 1. Kanıt toplamaya başlayın
E-posta, mesaj, görev değişikliği, tutanak… Hepsini saklayın.
✔ 2. Noter ihtarnamesi gönderin
İşverene mobbing davranışlarını bildirip sonlandırmasını talep edin.
✔ 3. Profesyonel avukat desteği alın
Bu süreç teknik olduğu için yanlış bir adım hak kaybına neden olur.
✔ 4. Arabuluculuğa başvurun
Dava açmadan önce zorunludur.
✔ 5. Dava açılabilir
- Manevi tazminat
- Maddi tazminat
- Kıdem tazminatı
- İzin + fazla mesai + diğer alacaklar
6. MOBBİNGİN İŞVERENE MALİYETİ
Bir mobbing davasında işverenin ödeyebileceği kalemler:
- Kıdem tazminatı
- Manevi tazminat
- Maddi tazminat
- Yıllık izin
- Fazla mesai
- UBGT
- İşe iade tazminatı
- Arabuluculuk masrafları
- Yargılama gideri + vekalet ücreti
Toplam 200.000 – 600.000 TL arası ödeme çok yaygındır.
7. SIKÇA SORULAN SORULAR
❓ 1. Mobbing kaç ayda oluşur?
Genelde 3–6 ay arası sistematik davranış gerekir.
❓ 2. Amir tarafından yapılan baskı mobbing sayılır mı?
Evet, bir yöneticinin sistematik baskısı doğrudan mobbingdir.
❓ 3. İşveren “performans düşüklüğü” bahanesiyle mobbing yapabilir mi?
Performans ölçümü objektif değilse bu mobbing sayılır.
❓ 4. Mobbing nedeniyle haklı fesih yaparsam kıdem tazminatı alır mıyım?
Evet, kıdem tazminatının tamamını alırsınız.
❓ 5. Mobbinge uğradığımı nasıl ispatlarım?
WhatsApp mesajları, e-postalar, tutanaklar ve tanık beyanları en güçlü delillerdir.
❓ 6. Mobbing davası ne kadar sürer?
Yaklaşık 6 ay – 1 yıl arası.
❓ 7. İşveren mobbingi ispatlamak zorunda mı?
Hayır, ispat yükü işçidedir.
❓ 8. Mobbing nedeniyle sağlık sorunu yaşarsam ne olur?
Maddi tazminat + manevi tazminat talep edebilirsiniz.
❓ 9. İşyerinde alay edilmek mobbing midir?
Evet, sistematik ise mobbing kabul edilir.
❓ 10. İş arkadaşlarının kötü davranışı mobbing olur mu?
İşveren bunu engellemek zorundadır.
❓ 11. Aşırı iş yükü verilmesi mobbing sayılır mı?
Evet, Yargıtay bunu açıkça mobbing olarak kabul eder.
❓ 12. Mobbinge uğrayan işçi ücretsiz izin verilirse ne olur?
Hukuka aykırı ücretsiz izin mobbingin delilidir.
❓ 13. İşyerinde görev değişikliği mobbing olabilir mi?
Amaç küçük düşürme veya yıldırma ise evet.
❓ 14. İşyerinde bağırma mobbing midir?
Tek seferlik değilse mobbingdir.
❓ 15. Mobbing nedeniyle işten çıkarsam ihbar öder miyim?
Hayır. Haklı fesihte ihbar ödemezsiniz.
8. SONUÇ – MOBBİNG YAŞIYORSANIZ HAKLARINIZI BİLİN
Mobbing, Türkiye’de en sık karşılaşılan iş hukuku sorunlarından biridir.
Doğru adımlar izlendiğinde işçinin tüm haklarını alma imkânı vardır.
UYARI: İşbu yazı içerisinde yer alan değerlendirmeler ve bilgiler hukuki tavsiye niteliği teşkil etmemekte olup yasal mevzuatta ve içtihatlarda yapılacak değişiklikler kapsamında güncel olmayabilir. Bu içerikten dolayı herhangi bir şekilde Erbay & Saral & Yelkenkaya Avukatlık Ofisi’ne sorumluluk yükletilmesi mümkün değildir. Bu yazı kapsamındaki soru ve sorunlarınız bakımından hukuki danışmanlık almanız tavsiye edilmektedir.
