Fazla Mesai Ücreti Ödenmeyen İşçinin Hakları

Fazla Mesai Ücreti Ödenmeyen İşçinin Hakları konusuna detaylı şekilde değineceğiz.

Fazla Mesai Nedir?

Fazla mesai, bir işçinin haftalık çalışma süresini aşan çalışmaları için yaptığı ek saatlere verilen isimdir. Türkiye’de iş kanunlarına göre, haftalık çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiştir. Bu sürenin üzerindeki her saatlik çalışma fazla mesai olarak kabul edilir ve işçinin, çalıştığı fazla saat başına normal çalışma ücretine ek olarak %50 zamlı ödeme alma hakkı vardır. Bu durum, hem işçi sağlığı ve refahını korumak hem de işçinin emeğinin karşılığını almasını sağlamak için yasal olarak güvence altına alınmıştır.

Örneğin: Haftalık 45 saati doldurmuş bir işçi, ek olarak 5 saat daha çalışmışsa, bu ekstra çalışma süresi fazla mesai olarak kabul edilir ve zamlı ücretle ödenmelidir. Bu durumda işçi, fazla mesai ücretini saatlik normal ücretinin %50 zamlı haliyle almalıdır.

Fazla Mesai Ücreti Ödenmeyen İşçinin Hakları

Fazla mesai ücreti ödenmeyen işçiler, yasal yollarla haklarını arayabilirler. Türkiye’de fazla mesai ücretinin ödenmesi zorunludur ve İş Kanunu’na göre işçinin çalıştığı fazla saatlerin ücretini almaması yasal bir hak ihlali olarak kabul edilir. Bu durumda, işçi çeşitli haklara sahiptir ve farklı yollarla haklarını talep edebilir.

Fazla Mesaiye İlişkin Yasal Düzenlemeler

Türkiye’de fazla mesai, 4857 sayılı İş Kanunu ve 1475 sayılı eski İş Kanunu gibi iş hukuku mevzuatları kapsamında düzenlenmiştir. Bu kanunlar, fazla mesai süreleri, fazla mesaiye rıza, ücret hesaplamaları ve fazla mesaiye ilişkin diğer konuları ayrıntılı olarak düzenler.

4857 Sayılı İş Kanunu’na Göre Düzenlemeler

• İş Kanunu’nun 41. maddesi, fazla çalışma ücretini ve çalışma süresini düzenler.
• Haftalık çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiştir. Bu sürenin üzerinde yapılan her çalışma, fazla mesai olarak nitelendirilir ve zamlı ücretle ödenmelidir.
• İşçinin fazla çalışmasını kabul etmesi gerekmektedir. Yani, işveren işçiyi zorla fazla çalıştıramaz. Fazla mesai, işçinin yazılı onayını gerektirir.
• Yıllık fazla mesai süresi en fazla 270 saatle sınırlandırılmıştır.

Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Ayrımı

• Fazla Çalışma: 45 saati aşan süreler için yapılan çalışmadır. %50 zamlı ödeme yapılması zorunludur.
• Fazla Sürelerle Çalışma: Haftalık 45 saatten daha az bir çalışma süresi belirlenmişse (örneğin 40 saat) ve bu süre aşılmışsa ancak 45 saate kadar gelinmişse, fazla sürelerle çalışma olarak adlandırılır. Bu durumda %25 zamlı ödeme yapılır.

Yargıtay Kararlarına Göre Uygulamalar

Yargıtay, fazla mesai konusunda çeşitli kararlar vererek uygulama standartlarını belirlemiştir. Özellikle fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi durumunda işçinin dava açma hakkını destekleyen kararlar mevcuttur.

Fazla Mesai Ücretinin Ödenmemesi Durumunda İşçinin Başvurabileceği Yollar

Fazla mesai ücreti ödenmeyen işçi, çeşitli yasal yollara başvurarak hakkını arayabilir. Bu süreçler şu şekildedir:

İşverenle Öncelikli Görüşme Yapmak

İlk olarak, işçinin işvereniyle doğrudan iletişime geçmesi önerilir. Çoğu durumda, işveren fazla mesai ücreti ödemeyi unuttuğunu ya da yanlışlıkla ödeme yapmadığını iddia edebilir. Bu nedenle, işçinin işverene fazla mesai ücretini talep ettiğine dair yazılı bir bildirimde bulunması faydalıdır.

Arabuluculuk Sürecine Başvurmak

İş Kanunu’na göre fazla mesai ücretinin ödenmemesi gibi işçi alacakları konularında dava açılmadan önce arabuluculuk sürecine başvurmak zorunludur. Arabuluculuk, işçi ve işveren arasında anlaşmaya varılarak sorunların çözülmesi amacıyla yürütülen bir süreçtir. Bu süreçte anlaşma sağlanamazsa, işçi iş mahkemesine başvurabilir.

İş Mahkemesine Dava Açmak

Fazla mesai ücreti ödenmeyen işçi, arabuluculuk sürecinden sonuç alamazsa, iş mahkemesine başvurarak dava açabilir. Dava açma sürecinde işçi, fazla mesai yaptığını ve bu ücretlerin ödenmediğini kanıtlamak zorundadır. Bu nedenle, fazla mesaiye ilişkin yazılı belgeler, tanık ifadeleri veya varsa maaş bordroları delil olarak kullanılabilir.

İş Akdini Haklı Nedenle Fesih

İşçi, fazla mesai ücretinin ödenmemesi durumunda iş akdini haklı nedenle feshetme hakkına sahiptir. İş Kanunu’nun 24. maddesine göre işverenin, işçiye fazla mesai ücreti ödememesi, işçi açısından haklı nedenle fesih sebebi olarak kabul edilir. Bu durumda işçi, kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilir.

Hukuki destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Fazla Mesai Ücretini İspatlamada Kullanılabilecek Deliller

Fazla mesai ücreti ödenmeyen işçinin, çalıştığını ve bu çalışmalar için ücret almadığını ispat etmesi gerekmektedir. İşçinin fazla mesai yaptığını ispatlamasında aşağıdaki deliller kullanılabilir:

Maaş Bordroları ve Puantaj Kayıtları

İşçiye fazla mesai ücretlerinin ödendiğini veya ödenmediğini gösteren maaş bordroları, önemli bir delildir. Puantaj kayıtları, işçinin çalıştığı saatleri detaylandırarak fazla mesai sürelerini gösterebilir.

Tanık Beyanları

İşçi, fazla mesai yaptığını iş arkadaşlarının veya ilgili kişilerin beyanlarıyla kanıtlayabilir. Yargıtay kararlarına göre, tanık beyanları fazla mesaiyi ispatlama açısından güçlü bir delil olarak kabul edilmektedir.

E-posta ve Dijital Kayıtlar

Fazla mesai sürelerini gösteren e-postalar, mesajlaşmalar veya giriş-çıkış kayıtları gibi dijital deliller de fazla mesaiyi kanıtlayabilir. Özellikle işçinin sürekli fazla çalıştığını gösteren dijital izler, mahkemede önemli bir kanıt olabilir.

Giriş-Çıkış Kayıtları ve Güvenlik Kameraları

İşyerinde bulunan giriş-çıkış kayıtları, işçinin çalışma sürelerini ortaya koymak açısından önemlidir. Güvenlik kameraları ise işçinin işyerinde fazla mesai yaptığını kanıtlamak için kullanılabilir.

Fazla Mesai Ücreti Ödenmeyen İşçinin Hakları: İşten Ayrılma ve Tazminat Hakkı

Fazla mesai ücreti ödenmeyen işçi, iş akdini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatına hak kazanabilir. İşçi, fazla mesai ücretinin ödenmemesi nedeniyle işten ayrıldığında kıdem tazminatını alma hakkını kaybetmez. Bu durumda işçi, işverenden kıdem tazminatını ve varsa fazla mesai ücretlerini talep edebilir.

Ayrıca, işçinin işten ayrılması durumunda şu hakları doğabilir:

Kıdem Tazminatı Hakkı

Fazla mesai ücreti ödenmediği için iş akdini haklı nedenle fesheden işçi, kıdem tazminatını talep edebilir. Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde çalıştığı her yıl için bir aylık brüt maaş tutarında hesaplanır.

İhbar Tazminatı Hakkı

İşçi, fazla mesai ücreti ödenmemesi nedeniyle işten ayrılmayı tercih ettiğinde, ihbar tazminatına hak kazanamaz. Çünkü iş akdini fesheden işçi olduğundan, ihbar tazminatı işverene yüklenmez. Ancak işveren, iş akdini feshetmiş olsaydı işçiye ihbar tazminatı ödemesi gerekirdi.

Fazla Mesai Ücreti Hakkı

İşçi, işten ayrıldıktan sonra geçmiş döneme ait fazla mesai ücretlerini talep edebilir. Fazla mesai ücreti için zaman aşımı süresi 5 yıldır. Bu sürenin sonunda işçinin fazla mesai alacak hakkı sona erer.

İşverenin Yükümlülükleri ve Hukuki Sorumlulukları

İşverenin fazla mesai yaptırması durumunda işçiye ödeme yapma yükümlülüğü vardır. Bu kapsamda işverenin şu yükümlülükleri bulunmaktadır:

Fazla Mesai Ücretinin Ödenmesi

İşveren, işçinin yaptığı fazla mesai sürelerinin ücretini %50 zamlı olarak ödemelidir. Bu ödeme, işçiye aylık maaşıyla birlikte yapılmalıdır.

Fazla Mesai İçin Yazılı Onay Alınması

İşveren, işçiden fazla mesai yapılmasına ilişkin yazılı onay almalıdır. İşçi onay vermediği takdirde fazla mesai yapmak zorunda değildir. Ayrıca, yıllık fazla mesai süresinin 270 saati geçmemesi gerekmektedir.

Puantaj Kayıtlarının Düzenlenmesi

İşveren, işçinin çalışma saatlerini düzenli olarak kaydetmeli ve işçinin fazla mesai süresini gösteren puantaj kayıtlarını tutmalıdır. Bu kayıtlar, fazla mesai ücretinin hesaplanması için temel bir belgedir.

Yasal Mevzuata Uyum

İşveren, fazla mesaiye ilişkin yasal mevzuata uyum sağlamak zorundadır. İş Kanunu’nun ilgili maddelerine aykırı davranışlar, işverenin idari para cezası veya işçiye karşı hukuki sorumluluklarla karşılaşmasına neden olabilir.

UYARI: İşbu yazı içerisinde yer alan değerlendirmeler ve bilgiler hukuki tavsiye niteliği teşkil etmemekte olup yasal mevzuatta ve içtihatlarda yapılacak değişiklikler kapsamında güncel olmayabilir. Bu içerikten dolayı herhangi bir şekilde Erbay & Saral & Yelkenkaya Avukatlık Ofisi’ne sorumluluk yükletilmesi mümkün değildir. Bu yazı kapsamındaki soru ve sorunlarınız bakımından hukuki danışmanlık almanız tavsiye edilmektedir.