SGK Priminin Düşük Yatırılması: Haklarınız ve Karşılaşılabilecek Durumlar

SGK primleri, çalışanların sosyal güvence altında olmalarını sağlayan ve ileride emeklilik, sağlık hizmetleri gibi haklardan faydalanmalarına olanak tanıyan kritik bir unsurdur. Ancak, bazı işverenler çeşitli nedenlerle çalışanların SGK primlerini düşük gösterebiliyor veya eksik yatırabiliyor. Bu durum hem işçi haklarını zedeliyor hem de yasal yaptırımlara sebep olabiliyor. Bu yazıda, SGK priminin düşük yatırılması ile ilgili bilgilere, bu durumun çalışanlar açısından etkilerine ve yapılması gerekenlere değineceğiz. Sigorta kaydı hiç yapılmama durumunu ise diğer yazımızda detaylı olarak anlatmış bulunmaktayız. Detaylı bilgi için

SGK Priminin Düşük Gösterilmesi Nedir?

SGK priminin düşük gösterilmesi, işverenlerin çalışanın maaşını olduğundan daha az beyan ederek SGK’ya daha düşük prim ödemesi anlamına gelir. Örneğin, bir çalışanın net maaşı 15.000 TL ise, işveren bunu 10.000 TL gibi daha düşük bir rakam üzerinden SGK’ya bildirip prim ödeyebilir.

Bu uygulamanın temel nedenleri şunlar olabilir:

1. Vergi ve Prim Maliyetlerini Azaltma: İşveren, SGK primi ve gelir vergisi gibi mali yükleri azaltmayı hedefleyebilir.
2. Kayıt Dışı Çalışmayı Saklama: Bazı işverenler, kayıt dışı ekonomiyi destekleyerek yükümlülüklerden kaçabilir.
3. Kârı Artırma: Bu yöntemle daha düşük gider göstererek kazancı artırmayı amaçlarlar.

SGK Priminin Düşük Yatırılması Çalışanlara Nasıl Zarar Verir?

SGK primlerinin eksik yatırılması, kısa ve uzun vadede çalışanların hak kayıplarına yol açabilir:

1. Emeklilik Haklarının Kaybı

Emekli maaşı hesaplanırken çalışanların bildirilen kazancı ve prim gün sayısı esas alınır. SGK priminiz düşük gösteriliyorsa:

• Emekli maaşı düşük olur.
• Prim gün sayınız eksik hesaplanabilir.
• Daha uzun sürede emekli olabilirsiniz.

Örneğin, brüt maaşı 15.000 TL olan bir çalışanın maaşı 10.000 TL olarak bildirilirse, emeklilik maaşı yaklaşık %30 daha düşük olur.

2. İşsizlik Sigortası Ödemesi

İşsiz kaldığınızda alacağınız işsizlik maaşı da SGK’ya bildirilen prime esas kazanç üzerinden hesaplanır. Primler düşük yatırılmışsa alacağınız işsizlik maaşı daha düşük olacaktır.

3. Sağlık Hizmetlerine Erişim

Düşük SGK primi, sağlık hizmetlerinden yararlanırken hak kaybına yol açabilir. Örneğin:

• İlaç katkı payları artabilir.
• Sağlık hizmetlerinden daha düşük kapsamda faydalanabilirsiniz.

4. Tazminatlarda Hak Kaybı

Kıdem ve ihbar tazminatları da çalışanın SGK’ya bildirilen brüt maaşı üzerinden hesaplanır. Düşük SGK primi, tazminat alacağınızı doğrudan azaltabilir.Çalışanın işten ayrılması durumunda alacağı kıdem ve ihbar tazminatları, SGK’ya bildirilen brüt maaş üzerinden hesaplanır

5. Malulen Emeklilik ve Diğer Hak Kaybı

İş kazası, meslek hastalığı veya maluliyet durumlarında alınacak yardımlar ve maaşlar da bildirilen prime esas kazanca göre belirlenir. Düşük gösterim bu tür hak kayıplarına yol açabilir.

SGK Prim Düşük Gösterme Yöntemleri

İşverenlerin SGK primlerini düşük göstermesi genellikle şu yöntemlerle yapılır:

1. Asgari Ücret Üzerinden Bildirim: Çalışanın maaşı yüksek olmasına rağmen asgari ücret üzerinden SGK’ya bildirilmesi.
2. Eksik Çalışma Günleri Beyanı: Çalışanın tam zamanlı çalışmasına rağmen kısmi süreli çalışıyormuş gibi gösterilmesi.
3. Prim Hesaplamasında Yanlış Beyan: Çalışanın yemek, yol, prim gibi ek gelirleri SGK primine dahil edilmez.
4. Kayıt Dışı Çalıştırma: Çalışanın hiç SGK’ya bildirilmemesi ya da geç bildirilmesi.
5. Kısmi Çalışma Gösterimi: Çalışanın tam zamanlı çalışmasına rağmen, yarı zamanlı veya belirli süreli çalışıyormuş gibi gösterilmesi de düşük prim yatırma yöntemlerinden biridir.
6. Ek Gelirlerin SGK’ya Bildirilmemesi: Maaşa dahil olan yol, yemek, prim, fazla mesai veya sosyal yardımlar gibi ek ödemelerin SGK’ya bildirilmemesi sonucunda prim eksik hesaplanır.
7. Gerçek Dışı İzin veya Eksik Gün Beyanı: Çalışanın tam çalışmasına rağmen izinliymiş gibi veya eksik gün çalışmış gibi gösterilmesi.

SGK Prim Düşük Yatırıldığını Nasıl Anlarsınız?

Çalışanlar SGK primlerinin doğru yatırılıp yatırılmadığını kolaylıkla kontrol edebilir. İşte bu konuda atılabilecek adımlar:

1. E-Devlet Üzerinden Kontrol
   E-Devlet sistemine giriş yaparak SGK hizmet dökümünüzü kontrol edin. Şunları inceleyin:
   • Çalıştığınız gün sayısı eksik mi?
   • Prime esas kazanç tutarı maaşınızı yansıtıyor mu?
2. Maaş Bordrosunu İnceleyin
   İşvereninizden aldığınız maaş bordrosu ile SGK’ya bildirilen kazanç tutarını karşılaştırın. Fark varsa bu, düşük prim yatırıldığını gösterebilir.
3. İşyeri İletişim Kanallarını Kullanın
   Muhasebe departmanından veya insan kaynaklarından detaylı bilgi isteyin.

SGK Prim Düşük Yatarsa Ne Yapılmalı?

Eğer SGK primlerinizin düşük yatırıldığını fark ettiyseniz, aşağıdaki adımları izleyebilirsiniz:

1. E-Devlet Üzerinden Kontrol Edin

Çalışanlar, SGK primlerini ve işveren tarafından yapılan bildirimleri e-Devlet üzerinden kontrol edebilir.

• Prim Gün Sayınızı Kontrol Edin: Çalıştığınız süre boyunca SGK’ya bildirilen prim gün sayısı eksik mi?
• Kazanç Bildirimlerinizi İnceleyin: Brüt maaşınız düşük mü gösterilmiş?

2. İşverene Durumu Bildirin

İlk adım olarak, işvereninizle iletişime geçip durumu çözmeye çalışabilirsiniz. Bazı durumlarda işverenler bilerek ya da yanlışlıkla eksik bildirim yapmış olabilir.

3. SGK’ya Şikayet Edin

Eğer işvereninizle sorunu çözemezseniz, Alo 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi’ne şikayette bulunabilirsiniz. SGK müfettişleri, işyerinde inceleme yaparak ihlalleri tespit eder.

4. SGK İl Müdürlüklerine Başvuru
SGK il veya ilçe müdürlüklerine şahsen başvurarak dilekçe verebilirsiniz. Hizmet dökümünüz ve maaş bordrosu gibi belgelerle başvurmanız önemlidir.

5. Yasal Yollara Başvurun

Haklarınızı korumak için iş mahkemelerine başvurabilirsiniz. Avukat yardımıyla kıdem tazminatı, eksik primlerin tamamlanması ve diğer hak kayıplarınız için dava açabilirsiniz.

SGK Primlerinin Düşük Gösterilmesinin İşveren Açısından Riskleri

İşverenler, SGK primlerini düşük gösterdiği tespit edilirse ciddi yaptırımlarla karşı karşıya kalabilir:

1. Para Cezaları: SGK, eksik yatırılan primler ve gecikme faizleri ile birlikte cezai işlem uygulayabilir.
2. Hapis Cezası: Sahte belgelerle beyan yapan işverenler için adli cezalar da söz konusu olabilir.
3. Kara Listeye Alınma: Tekrarlayan ihlaller işverenin sicilini bozabilir ve devlet ihalelerine katılımını engelleyebilir.
4. Devlet İhalelerinden Men
   Tekrar eden ihlaller, işverenin kamu projelerinde yer almasını engelleyebilir.

SGK Priminin Doğru Yatırılmasının Önemi

SGK primlerinin doğru yatırılması hem çalışan hem de işveren açısından uzun vadeli faydalar sağlar:

• Çalışanlar için Güvence: Hak kaybı yaşanmaz, emeklilik, tazminat ve sağlık hizmetleri tam kapsamda alınabilir.
• İşveren için Güvenilirlik: Doğru bildirim, işverenin itibarını artırır ve yasal risklerden kaçınılmasını sağlar.

SGK priminin düşük yatırılması, çalışanların hem mevcut hem de gelecekteki sosyal güvenlik haklarını ciddi şekilde etkileyen bir durumdur. Bu nedenle, çalışanlar düzenli olarak SGK primlerini kontrol etmeli ve olası hak ihlallerine karşı önlem almalıdır. İşverenler ise yasalara uygun hareket ederek bu tür risklerden kaçınmalıdır.

Çalışanların bu konuda bilinçli olması, hak kayıplarının önüne geçilmesi açısından son derece önemlidir. Unutmayın, SGK prim düşük yatarsa ileride ciddi sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Bu nedenle, haklarınızı korumak için gerekli adımları atmaktan çekinmeyin.

Çalışanlar İçin Öneriler

1. Bordro ve Hizmet Dökümü Takibi
   Düzenli olarak SGK hizmet dökümünüzü kontrol edin ve maaş bordronuzla karşılaştırın.
2. Sözleşme Kontrolü
   İş sözleşmenizi dikkatlice okuyarak maaş ve sosyal haklarınızın detaylarına hakim olun.

Profesyonel Yardım Alın
Hukuki durumlarda bir avukata veya iş hukuku uzmanına başvurun.

UYARI: İşbu yazı içerisinde yer alan değerlendirmeler ve bilgiler hukuki tavsiye niteliği teşkil etmemekte olup yasal mevzuatta ve içtihatlarda yapılacak değişiklikler kapsamında güncel olmayabilir. Bu içerikten dolayı herhangi bir şekilde Erbay & Saral & Yelkenkaya Avukatlık Ofisi’ne sorumluluk yükletilmesi mümkün değildir. Bu yazı kapsamındaki soru ve sorunlarınız bakımından hukuki danışmanlık almanız tavsiye edilmektedir.