Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı nedir? Kıdem tazminatı nasıl alınır? kıdem tazminatı şartları hususlarını uzman işçi avukatlarımız tarafından hazırlanan aşağıdaki yazımızda bulabilirsiniz.

Kıdem tazminatı nedir? Kıdem tazminatı nasıl alınır?

İşveren tarafından işçiye şartların oluşması durumunda işyerinde çalıştığı kıdem karşılığında ödenen tazminat türüne kıdem tazminatı denilmektedir. İşçi, işverene ait işyerine yıllar boyunca emek vererek çalışmakta ve işyerinin ticari faaliyetlerine devam etmesine katkı sağlamaktadır. Bu sebeple kıdem tazminatı hesaplamasında işçinin işyerinde çalıştığı süre baz alınarak hesaplanmaktadır.

Kıdem Tazminatı Nedir?; işverenin, işçinin iş akdini haksız olarak feshetmesi sonucunda veya işçinin geçerli bir nedene dayanarak iş akdini feshetmesi durumunda, işçinin işyerinde çalıştığı her kıdem yılı karşılığı olarak ortalama otuz günlük brüt ücrete tekabül eden işveren tarafından ödenen tazminattır. 

İşçinin Kıdem Tazminatı Alma Şartları

1. İşçi Olma Şartı

4857 sayılı İş Kanunu’na göre iş sözleşmesiyle birlikte bir işverenin işyerinde çalışan kişiye işçi denir. İşveren ile işçi arasındaki sözleşmenin yazılı ya da sözlü olması önem arz etmemektedir. Zira günümüzde işçiler işverenle arasında yazılı bir sözleşme olmadan işyerinde çalışmaktadır. Bu sebeple Kanun yazılı bir sözleşme zorunluluğu öngörmemiştir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 4. Maddesinde bazı iş ve meslek grupları için iş Kanunu’nun uygulanmaması gerektiği belirtilmiş ve bu kişilerin yaptığı çalışmanın işçilik saymamıştır. Bu sayılan iş ve meslek grupları işçi sayılmadıkları için kıdem tazminatı alamazlar. Bu meslek grupları şu şekildedir;

“a) Deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar,

b) 50’den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde çalışanlar,

 c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri çalışanlar,

d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde çalışanlar,

 e) Ev hizmetlerinde çalışanlar,

 f) çıraklar,

 g) Sporcular,

 h) Rehabilite edilenler ,

ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanununun 2 nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde çalışanlar” şeklindedir. (bknz. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf)

2. 1 Yıl Süreyle İşyerinde Çalışma Şartı

İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için bir işverenin işyerinde veya birden çok iş yerinde en az 1 yıl süre ile süreklilik arz edecek şekilde çalışması gerekmektedir. İşçi bir işverenin farklı işyerlerinde çalışması durumunda bu çalışmaların hepsi 1 yıllık sürenin hesaplanmasında dikkate alınmaktadır.

Kanun işçinin kıdem tazminatı talep edebilmesi için işverenin işyerinde 1 yıl sürekli olarak çalışmasını şart koşmuş ise de; işverenin işçinin 1 yılı doldurmasına çok az bir süre kala kıdem tazminatı ödememek için işçinin iş akdini feshetmesi durumunda iyi niyet kuralına aykırı olmasından dolayı işçi kıdem tazminatını talep edebilir.

3. İş Sözleşmesinin Belirsiz Süreli Olması

İşveren ile işçi arasında akdedilen iş sözleşmesi yazılı veya sözlü olması fark etmeksizin iş sözleşmesi belirsiz süreli iş sözleşmesi olmalıdır. Zira işçi ile işveren arasındaki sözleşmenin belirli süreli iş sözleşmesi olması durumunda işçi kıdem tazminatına hak kazanmaz.

Belirli süreli iş sözleşmesi ise; işveren ile işçi arasında belirli bir iş için veya belirli bir işin bitirilmesi için yapılan yazılı sözleşmedir. Belirli iş sözleşmesi sözleşme konusu işin bitirilmesi veya sözleşmede belirtilen koşulun gerçekleşmesi ile kendiliğinden sona ermektedir.  Ancak işveren sözleşme konusu işin bitiminden önce sözleşmeyi feshetmesi durumunda işçi kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Uygulamada işçi ile işveren arasında iş sözleşmeleri genellikle belirsiz süreli iş sözleşmesi olup işçiler ve işverenler açısından daha çok tercih edilmektedir. 

4. Haklı Nedenle Fesih Şartı

4857 sayılı İş kanunu Madde 25’de işverene haklı nedenle derhal fesih hakkı verilmiştir.  İşbu madde ’de sayılan durumlar tarafından işverenin haksız nedenle iş sözleşmesini feshetmesi durumunda işçi kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. (bknz. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4857.pdf)

Bir işyerinde çalışan işçinin emekli olmak için iş akdini feshetmesi durumunda, İşçi SGK hizmet dökümü ile birlikte işverene başvurarak kıdem tazminatı talep edebilir. Ayrıca işçi askerlik görevini yerine getirmek için iş akdini sonlandırması halinde ve kadın işçinin evlenme tarihinden itibaren 1 yıl içinde iş akdini feshetmesi durumunda da işçi kıdem tazminatı talep edebilmektedir.

Alanında uzman İşçi Avukatlarımızdan ayrıntılı bilgi almak için almak için adresine info@esyhukuk.com mail atabilir veya https://esyhukuk.com/iletisim/ iletişime geçebilirsiniz.

İş Hukuku ile ilgili Yargıtay Kararlarına https://esyhukuk.com/isciye-ayni-eylemden-iki-ceza-verilemeyecegine-iliskin-yargitay-karari/ ve https://esyhukuk.com/isverenin-hakli-nedenle-derhal-feshine-iliskin-yargitay-karari/ linklerinden ulaşabilirsiniz.